چکیده

تحلیل گفتمان شاخه‌ای از زبان‌شناسی است که به بررسی زبان در بستر اجتماعی و فرهنگی می‌پردازد. در تحلیل گفتمان، هدف فقط فهم واژه‌ها نیست، بلکه کشف قدرت، ایدئولوژی و روابط پنهان در پسِ گفتار است. تحلیل گفتمان نشان می‌دهد چگونه زبان می‌تواند ابزار سلطه، مقاومت یا اقناع باشد. این رویکرد با ترکیب زبان‌شناسی، جامعه‌شناسی و فلسفه، به مطالعه معنا در تعاملات واقعی انسان‌ها می‌پردازد. در تحلیل گفتمان، متن به‌تنهایی کافی نیست؛ بلکه زمینه، گوینده، مخاطب و هدف گفتار نیز اهمیت دارد. تحلیل گفتمان سطحی فراتر از تحلیل صرفاً زبانی دارد؛ یعنی بررسی می‌کند که هر کنش گفتاری در متن و موقعیت خاص خود چه تأثیری بر روابط قدرت، هویت و معنا می‌گذارد. بنابراین، نگارندگان برآنند با هدف بازنمایی قدرت در سخنرانیِ سیاسیِ سید حسن نصرالله پیرامون دهمین سالگرد پیروزی در جنگ تموز با رویکرد کیفی و روش توصیفی - تحلیلی به تطبیق نظریه کنش‌های گفتاریِ بر سخنرانی ایشان بپردازند. از این رو، جمع‌آوری داده‌ها با انتخاب نمونه‌های عینی بر مبنای مطالعات الکترونیکی بوده‌است. نتایج تحقیق حکایت از آن دارد که کنش‌های اظهاری و کنش‌های تعهدی به ترتیب بیشترین و کمترین بسامد را در این سخنرانی به خود اختصاص داده‌اند. کنش‌های گفتاری ترغیبی نصرالله با زبان دعوت، تشویق و گاه هشدار، مخاطبان خود را به ایستادگی، وحدت و مقاومت فرا می‌خواند. نوع کنش‌ها برانگیختن عزم جمعی و استمرار گفتمان مقاومت است. با کنش‌های عاطفی خود، پیوند عاطفی میان رهبر و ملت را تقویت کرده و گفتمان را انسانی‌تر می‌سازد، نصرالله با ترکیب هوشمندانه‌ی کنش‌های ترغیبی، التزامی، اظهاری، بیانی و اعلامی، گفتمانی می‌سازد که همزمان عقلانی، عاطفی و ایدئولوژیک است و در خدمت تثبیت هویت مقاومت قرار می‌گیرد.